UNITATE DIDAKTIKOA

DIDAKTIKA OROKORRA LH

UNITATE DIDAKTIKOA

EGOERA ANITZEKIKO HEZKUNTZA

MIREN GORROTXATEGI SÁNCHEZ

LAURA NÚÑEZ RAMOS

MARÍA PARDO PÉREZ

IÑAKI PAREDES MADERA

AINARA RODRIGUEZ TERRAZAS

UPV-EHU

GASTEIZKO IRAKASLEEN UNIBERTSITATE ESKOLA

LEHEN HEZKUNTZAKO GRADUA

GASTEIZ

2017

AURKIBIDEA

1. SARRERA
1. Justifikazioa
2. Kokapena
2. ARAZO EGOERA
1. Testuingurua
2. Arazoa
3. Xedea
4. Ataza
3. KONPETENTZIAK
1. Zeharkakoak
2. Diziplina-Konpetentziak
4. HELBURUAK
5. EDUKIAK
6. METODOLOGIA
1. Estrategia metodologikoa
2. Espazioaren antolaketa
3. Denboraren antolaketa
4. Baliabideak
5. Aniztasunari arreta
7. JARDUERAK
1. Jardueren Sekuentzia
1. Hasierako Fasea
2. Garapenaren Fasea
3. Aplikazio eta Komunikazioaren Fasea
4. Orokortzea eta Transferentzia
8. EBALUAZIOA
1. Ebaluazio mota
2. Ebaluaziorako baliabideak
3. Ebaluazio irizpideak eta adierazleak

9. ERREFERENTZIAK

1. SARRERA
1. Justifikazioa

Unitate didaktiko honen zentzua, umeei haien inguruarekiko arazoetaz kontzientzia sortzea eta hauek ikustaraztea da. Gurean espresuki, pobrezia eta bazterkeriarekin lotutako arazoak plazaratzen saiatuko gara eta hauekin amaitzen saiatzeko hainbat jarduera desberdin planteatuko ditugu. Arazoa plazaratzearekin umeak kontzientziatzea eta sentsibilizatzea lortu nahi dugu.

2. Kokapena

Gasteizko ikastetxe pribatu bateko (Montserrat) egoera aztertuko dugu eta bertako 5.mailako klase baten inguruan sakonduko dugu, hirugarren zikloan hain zuzen ere. Klase hau 25 ikasleek osatzen dute eta eredu D-ari dagokio. Egia esan, eskola honetan ez da ikasleen artean talde lana, ideien partekatzea, parte hartzea… lantzen. Beraz, faktore guzti hauek lantzeko eta burutzeko, praktika bat martxan jartzea ezinbestekoa da. Saio kopurua 10 ordu izango lirateke gutxi gorabehera, ezin baita iraupena guztiz finkatu. Unitate didaktikoa garatuz goazen heinean, suertatu daitezkeen konfliktoak edo arazoak direla eta, denboralizazioa malgua izango da, zorroztasunik gabe. Landuko ditugun aspektuak batez ere, garapen soziala eta afektiboa izango dira.

Arazo honen lanketari hasiera emateko, klasean bideo batzuk jarriko zaie kontzientziatzen hasteko eta talde txikitan jarriko dira pobreziaren inguruko aurre ezagutzak partekatzeko. Ondoren, bi eskoletako ikasleak batu egingo dira (ikastetxe publiko eta gure ikastetxe pribatuenak) eta haien artean bere egunerokotasunaren eta esperientzien inguruan hitz egingo dute eta haien artean jolastuko dute horrela kultur aniztasunen jokuak partekatzen. Honetaz aparte, beste hainbat ekintza burutuko ditugu oraingo honetan klase bezala arazo hau lantzeko. Hala nola, hainbat erakunde bisitatuko genituzke, adibidez: CARITAS, BANCO DE ALIMENTOS, BERAKAH, UNESCO etxea, Cruz Roja...etb. eta ondoren, hemen landutako ekintzak eta esperientziak eskolara plazaratuzko genituzke.

2. ARAZO EGOERA
1. Testuingurua

Gaur egungo gizartean ematen den arazo argia pobrezia dugu, baina jende gehienak oso barneratuta dauka pobrezia hau hirugarren munduko herrialdeetan bakarrik ematen dela, eta ez dute kontuan hartzen beharbada herrialde garatu batean aurkitu daitekela. Eskola honetan ez da inoiz honelako gairik landu, beste faktore batzuetan (bizitza osasuntsua, aurrerapen teknologikoak, kirola...) barneratu direlako. Beraz, eskola honetako ikasleek seguraski ez dute inoiz kontakturik izan gai hauen inguruan eta beraz arazo hauei bukaera emateko ez dute ezer egingo. Gainera, ikasle hauen familiak estratifikazio-sozialaren barnean goi-mailako taldeari dagokie eta beraz ikertuko duten arazoa haien egunerokotasunaren kontrakoa izango da.  

Lehen esan bezala, ez dira inoiz mota honetako ariketak martxan jarri eskola honetan eta martxan jartzeko arrazoia irakasle baten etorrera izan da. Irakasle hau pasadan urtean aniztasun kultural handiko ikastetxe publiko batean lanean aritu zen eta, beraz, bertako ikasleen eta eskola honetako ikasleen artean kontraste handia ikusi zuen ideiei eta ikuspegiei dagokioenez.

Arazoa berez gure ingurunean dagoen pobrezia eta bazterketari buruzkoa izango da. Gure ikastetxea Gasteizen kokatuta dagoenez, sakonduko dugu ingurune honetan dagoen pobrezian.

Gaur egungo egoera Gasteizen orokorrean nahiko ona da baina familia gehiegi daude arazoak dituztenak. Gasteizko alkateak esan duen moduan, egoera honi aurre egite beharrezkoa da eta horretarako bere proposamena guztion partetik gehiago jartzea izan da. Arazoa da biztanle guzitok ez direla ados egongo mota honetako neurriarekin, azken finean diru gutxiago edukiko dute bere gauzetan eta beharretan gastatzeko. Egindako azterketen emaitzek adierazten dute pobrezia maila Gasteizen behera egin duela azken urtetan, hala ere, oraindik gure gizartearen erronka egoera hori hobetzea da.

2. Arazoa:

Zergatik daude haurrak Gasteizen gosea jasaten dutenak?

Guk klasean proposatutako arazoa pobreziaren eta bazterketaren gaiekin erlazionatuta dago. Arazo hau aukeratu dugu pil-pilean dagoen gai garrantzitsu bat delako eta gure ingurunean ematen den arazo bat delako. Gure ustez, umeek pentsatzen dute  pobrezia hirugarren munduko gai bat dela eta guregatik oso urrun dagoela. Horregatik gai hau gerturatu nahi diegu ikastetxe pribatu baten haurrei ikastetxe publiko batean lan egin duen irakasle baten bitartez.

3. Xedea

Ekintza edo praktika honen bitartez, helburu nagusietako bat, umeei haien inguruan duten errealitatearen kontzientzia eta sentsibilitatea piztea izango da, eta arazoari aurre egitera bultzatzea. Horretarako, haien artean ideia, esperientzia, iritzia… entzun eta errespetatu beharko dituzte. Horretaz gain, umeengandik espero duguna haien parte hartzea sustatzea, bakarkako hausnarketa egitea eta kideen pentsamenduak errespetatzea eta kontuan hartzea izango da. Gainera, honekin nahi duguna da ez bakarrik prozesu honen bitartean arazoarekin kontzientziatuak egotea baizik eta prozesu honen amaieran, bai ikastetxean bai beren egunerokotasunean (familia, lagunak, kalean...), ikasitakoa aurrera eramatea.

4. Ataza (nola edo zer atera hemendik)

Honekin, umeak koaderno bat sortzea bilatuko genuke hainbat jardueren artean. Bertan, haien eguneroko bizitzan aurkituko dituzten pobrezia eta bazterkeriarekin erlazionatutako egoerak idatziko edo plasmatuko dituzte. Baita ere, berrien bilduma bat izango litzateke koaderno hau, non egunero entzungo dituzten berriak plasmatuko dituzte. Honen bitartez, egunerokotasuneko arazoetaz konturatzea izango litzateke helburua, enpatia sortzearekin batera eta ikustea edo nabaritzea arazoa gertukoa dela eta ez haiek pentsatzen duten bezala, urrun dagoen arazoa dela.  

3. KONPETENTZIAK
1. Zeharkakoak

Gure Unitate Didaktikoan lantzen diren zeharkako konpetentziak: ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia, elkarbizitzarako konpetentzia eta ekimenerako eta espiritu ekintzailerako konpetentzia.

-Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia: Ikasteko eta lan egiteko ohiturak, ikasteko estrategiak eta pentsamendu zorrotza izatea da, ikasitakoa erabili eta beste testuinguru eta egoera batzuetara transferitzea, norberaren ikaskuntza autonomiaz antolatzeko. Hau garrantzitsua da gure Unitate Didaktikorako ikasleen aurrezagutzak kontuan hartzen ditugulako eta puntu horretatik abiatuta eraikitzen dutelako jakintza berri bat. Gainera, aukera dute ikasketa berriak egiteko eta ikasketa horiek aplikatzeko beste testuinguru edo egoera batean.

-Elkarbizitzarako konpetentzia: pertsonen arteko, taldeko eta komunitateko egoeretan elkarrekikotasun-irizpideekin parte hartzea da, gainerako pertsonei aitortuz nork bere buruari aitortzen dizkion eskubideak eta betebeharrak, eta horrela, ekarpen bat egitea norberaren eta guztion onari. Gure Unitate Didaktikoan elkarbizitzarako konpetentzia lantzen dela uste dugu egingo dituzten ekintzak taldeka aurrera eramango dituztelako eta horrek, elkarbizitzan bizitzen lantzen delako.  

-Ekimenerako eta espiritu ekintzailerako konpetentzia: ekimenez jardutea eta prozesu ekintzailea ausart eta eraginkor kudeatzea da egoera eta testuinguru pertsonal, sozial, akademiko eta lanekoetan, ideiak ekintza bihur daitezen. Gurean GKE-rekin (Berakah) hain zuzen ere konpetentzia hau bete-betean garatzen dela esan dezakegu, honekin lantzerako orduan ikasle berak izango direlako aurrera eraman beharko dutenak haien proiektua.

2. Diziplina-Konpetentziak

Diziplina konpetentziei dagokienez, hurrengo arloan adieraziko ditugu eta hauen helburua, gure unitate didaktikoaren helburuetara egokituta, jarriko ditugu hurrengo atalean.

Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentziaren definizioa hurrengoari deritzo: hitzezko eta idatzizko testuak erabiltzea da, euskaraz, gaztelaniaz eta atzerriko hizkuntza batean edo gehiagotan, bizitzako egoera guztietan egoki, eraginkortasunez eta hizkuntza aniztasuna errespetatuz komunikatzeko. Horrekin batera, heziketa literarioa lantzean datza, nork bere burua eta ingurunea hobeto ezagutzen laguntzeko. Gure Unitate Didaktikorako ezinbestekoa izango da komunikazioa lantzea eta baita literatura ere. Asko irakurri behar izango dute aurrera eraman ahal izateko haien proiektua.

Konpetentzia sozial eta zibikoaren definizioa hurrengokoa  da: Nork bere burua, norberaren taldea eta bizi duen mundua ezagutu eta ulertzea da, gizarte zientzien jakintzak eskuratuz, kritikoki interpretatuz eta erabiliz; zientzia horien berezko prozedurak eta metodologiak erabiltzea, autonomiaz eta herritarrei dagokien arduraz jarduteko bizitzaren ohiko egoeretan, gizarte guztiz demokratikoa, solidarioa, inklusiboa eta askotarikoa lortzeko bidea urratzearren.

4. HELBURUAK

Helburu orokorrak:

• Norberaren esperientziatik gertueneko esparruetan eraginkortasunez,                                                                                                                                                                                                    errespetuz eta elkarrekin lan egiteko gogoz bai ahoz eta bai idatziz                                                                                                                                                                                                  komunikatzeko gai izatea, unean uneko komunikazio-premiei                                                                                                                                                                                                                         behar bezala erantzuteko. (Hizkuntza- eta Literatura komunikaziorako konpetentzia).
• Gizarte demokratikoek zer antolaketa eta funtzionamendua                                                                                                                                                                                                                    jakitea, eta haien oinarri diren oinarrizko balioak eta printzipioak zein                                                                                                                                                         diren jakitea. Eta giza eskubideak erreferentzia unibertsal moduan                                                                                                                                                        erabiltzea norberaren bizitzako eta gizarte-bizitzako ekintzei eta                                                                                                                                                               egoerei buruzko iritziak sortzeko. Orobat, eskubideak urratuta                                                                                                                                                              dituzten edo beharrezkoak diren baliabide ekonomikoak ez dituzten                                                                                                                                                   herriekin, gizarte-taldeekin eta pertsonekin solidarioak izatea eta                                                                                                                                                             jarrera eta egoera baztertzaileak eta bidegabeak salatzea. Horren                                                                                                                                                                                helburua da gizarte demokratikoetan modu kontziente, arduratsu     eta kritikoan parte hartzea. (Gizarterako eta herritartasunerako konpetentzia)
• Ondare naturala, kulturala, linguistikoa, artistikoa, historikoa eta soziala, norberarena zein bestearena, aintzat hartu eta errespetatzea, eta norbanakoek zein herriek beren identitatea izateko duten eskubidetzat eta gozamen-iturritzat jotzea. Eta hura babestu, kontserbatu eta hobetzeak dakarren erantzukizuna onartzea, nork bere esparrutik gizateriaren garapen indibidual zein kolektiboan laguntzeko. (Gizarterako eta herritartasunerako konpetentzia)
• Gaur egungo gizarteen arazoak zein diren jakitea, haien jatorri historiko-sozialak aztertuz, eta errealitateak eta egoerak ebaluatuz. Horren guztiaren helburua da haiekiko iritzi pertsonal kritikoa eta arrazoitua izatea, eta ekintza alternatibo eraginkorrak sustatzea eta abian jartzea, zenbait eskalatan, pertsonen arteko eta gizarte-taldeen arteko harremanak hobetzeko eta baliabide naturalak arduraz erabiltzeko. (Gizarterako eta herritartasunerako konpetentzia)
• Talde-lanak egitea eta eztabaida eta debateetan parte hartzea jarrera konstruktiboa, irekia, arduratsua, kritikoa eta tolerantea izanda eta iritziak eta proposamenak behar bezala arrazoituta. Orobat, desadostasunak eta elkarrizketa gizakien ateko gatazkak eta gatazka sozialak konpontzeko bidea dela ikusi beharko dute, eta taldeko lan-teknikak landuko dira, bai sormenezko lorpen komun bat izateko, baita pertsonaren eta taldearen interakzio nagusi den gizartean egoki txertatzeko ere. (Gizarterako eta  herritartasunerako konpetentzia)

Helburu didaktikoak:  Gure proposamenean diziplina barneko konpetentzia bi lantzen direnez, horien inguruko helburu didaktikoak proposatzea iruditu zaigu egokiena.

Alde batetik, Hizkuntza- eta Literatura komunikaziorako konpetentzia gure unitate didaktikoari egokituz, umeek elkarri esperientziak eta bizipenak elkartrukatzea helburu moduan bilatuko genuke, bizimodu eta aukera desberdinak daudela ikus dezaten.

Gizarterako eta herritartasunerako konpetentzia gure unitate didaktikoan nabarmena izan dadin, gure ikasleek beste egoera ekonomiko desberdin batean dauden umeen paperean jarriko lirateke eta horren bitartez egoera baztertzaileak eta bidegabeekin bukatzea izango litzateke gure helburua. Beste aldetik, kultura desberdinak dituzten ikasleen artean ideiak partekatzerakoan bizimodu eta ohitura desberdinak daudela konturatuko dira eta honen bidez, elkarrekiko errespetua lortzea izango litzateke beste helburu nagusi bat.  

Azkenik, jarduera gehienak taldeka egiten saiatu gara, eta modu honetan talde lana eta ikasleen artean sortu daitezkeen eztabaidak bultzatu nahi izan ditugu, ideia desberdinak errespetatuz.

5. EDUKIAK

Edukiei dagokionez eta testuinguratu nahian, edukiak zer diren eta edukien barruan zer landu behar den azalduko dugu. Unitate didaktiko baten edukiak ikasleriaren garapen soziala eta pertsonala sustatzeko informazio baliagarria da eta multzotan antolatuta daude. Ikasleak unitate didaktikoaren bitartez zenbait jakintza esparru bereganatu eta jaso behar dituzte; hala nola, egiten jakin, izaten jakin eta jakin. Ezagutza esparruak igortzeko hiru eduki mota bereizi ahal ditzakegu: kontzeptuzkoak (ezaugarri komunak dituzten objektu, gertakari, ekintza, ideia edo sinbolo multzoak izendatzen  ditu), prozedurazkoa (arazo bati erantzuna emateko edo jomuga bat lortzeko ekintza multzoa egiten dio erreferentzia) eta jarrerazkoa (egoera, objektu, edo pertsona jakin batzuen aurrean jokatzeko joera da, aurretik ikasitakoa).

Informazio guzti hauek gure unitate didaktikora plazaratuz, hiru multzotan banatu ditzakegu. Jarrerazkoei dagokionez, alde batetik taldekideekiko aniztasunaren  errespetua hartuko dugu kontuan. Bestetik, norberaren egoera soziala ezagutzeko interesa, haien sentsibilitatea beste haur batzuen egoeren aurrean, enpatia sortzea eta konfiantza bultzatzea klase kideen artean, hartuko dugu kontuan.  

Kontzeptuzko lehenengo edukia eta ardatza izango dena gure lana gidatuko duena hurrengo hauek izango dira:

• Pobreziaren konponenteak (pairatzen dutenak, definizio zehatza, zergatiak…)
• Bazterkeria eta haren ondorioak.

Prozedurazko edukietan ikuspegia jarriz, hurrengo hauek izango dira gure unitate didaktikoan agertuko direnak:

-Hausnarketarako gaitasuna

-Posterren antolaketa.

-Beste belaunaldiekin elkarrizketa.

-Erakundeekin antolaketa egitea.

Amaitzeko, jarrerazko edukiak edukien multzoarekin amaiera ematen dutenak dira eta honako hauek dira:

-Norberaren herriko pertsonen arteko enpatia.

-Besteen baldintzekiko errespetua.

-Taldearen aniztasunarekiko errespetua.

6. METODOLOGIA

6.1  Estrategia metodologikoa

Pobrezia eta bazterkeria umeekin lantzeko erabiliko genukeen estrategia konstruktibismoan oinarrituta egongo litzateke. Horretarako Vygotsk-ren teoriako kontzeptuetaz baliatuko ginateke. Elkarreraginaren kontzeptua eta aldamioen kontzeptua praktikara eramanez. Horrenbestez, elkarreraginaren teoriari dagokionez,  umeen aurrezagutzak kontuan hartzen ditugunez, umeek elkarreraginean ikasiko lukete bere ezagutzak besteekin elkartrukatuz desberdinak direlako. Aldamioen teoriari dagokionez, berriz, umeek haien ezagutza garapen maila potentzialera heltzeko pausoz pauso eraikitzen joango dira. Hau da; hasieran gehiago dakien pertsona baten laguntzaz baliatuko dira eta pixkanaka pixkanaka pertsona horren laguntza barik haien ezagutzak eraikitzen joango dira.

1. Espazioaren antolaketa

    Espazioaren antolaketari dagokionez, jarduera bakoitzak bere leku konkretu bat izango du. Leku hauetako batzuk mendia, patioa, klasea, etab. izango lirateke. Hauen barruan antolakuntza desberdinak erabiliko genituzke; hala nola, talde txikitan ikasleak elkartuz, talde handian, bikoteka, txoko txikietan, etab. Modu honetan, ikasleak antolakuntza modu eta ingurune desberdinetan lan egitea bilatuko genuke. Etorkizun batean baliagarria izan daitekeelako, talde lana eta elkarreragina bultzatzen baita.  

2. Denboraren antolaketa

         Denboraren antolaketari dagokionez, jarduerek ordutegi jakin bat jarraituko dute, bakoitzaren iraupenaren arabera. Esate baterako, jardueraren helburua umeek gai baten inguruan hausnartzea baldin bada, denbora gehiago utziko zaie, hausnarketa ganoraz egin dezaten. Esan beharra dugu, saiatuko garela jarduera guztiak ikastolaren ordutegira egokitzen, eskolaz kanpoko orduak libre utziz. Honetaz aparte, jardueraren bat guztiz osatu gabe geratuz gero (denborari dagokionez) eta ikasleek guri jakinarazten badigute, hurrengo egunean edota posible denean, horri jarraipena ematen saiatuko gara.

3. Baliabideak

Baliabideei dagokionez, hiru multotan banandu ditzazkegu:

Alde batetik, giza baliabideak. Hauek gelako irakasle tutorea eta gaian aditua den pare bat monitore izango dira. Beste alde batetik, materialei dagokionez, material digitalaren barruan bideoak erabiliko genituzke batez ere hasiera faseko jardueretan; jarduera gidoia ere erabiliko genuke dena den, ariketen konplexutasun maila handitzen doa eta pausuz-pausu aurrera ondo eramatea beharrezko gauza da. Material digitalez gain, kartulinak eta material plastikoak erabiliko genituzke. Amaitzeko, inguruneko baliabideak ere erabiliko genituzke; hala nola, elikagaiak eta zelai naturak.

4. Aniztasunari arreta

Aniztasunaren arretari dagokionez, lehen esan dugun bezala, gure unitate didaktikoa ikastetxe pribatu batekin landuko genuke. Eta honen barruan dagoen aniztasunari arreta jarri beharrean, ikastetxe publiko eta pribatua elkartzean sortzen den aniztasunari arreta jarriko genioke. Izan ere, publikoko ikasle gehienek baliabide eta egoera ekonomiko urriko ikasleak dira, pribatukoak berriz, gehienek,  maila ertain-altuko familiakoak dira.

Horrela, burututako jarduera guztietan ikasle guztien egoerak kontuan hartuko genituzke limiteak beti kontuan hartuz eta gainditu gabe.

7. JARDUERAK
1. Jardueren Sekuentzia
1. Hasierako Fasea

Jarduerekin eta pobreziaren gaiarekin hasiera emateko, hiru jarduera hauek proposatzen ditugu:

Jarduerak hasi baino lehen haien aurrezagutzak ezagutzeko eta horrela jarduerak antolatu ahal izateko, klasean galdetuko genieke ea zer den pobrezia haientzako. Haien erantzunak arbelean idatziko lituzkete horrela amankomunean jarriz:

Lehenengo jarduera: pobreziaren gaiari aurkezpena emateko edo ikasleei hurbiltzeko, klasean hainbat bideo (https://www.youtube.com/watch?v=6_EhFxvdLg4) ikusiko ditugu. Bideo hauek talde handian edo guztiok batera ikusiko ditugu, geroago talde txikitan hausnarketa bat egiteko edo bideoak komentatzeko. Lehenengo bideoak 3. munduko pobreziari buruz izango dira, batez ere, haurrak protagonistak direnak, horrekin, lortu nahi den xedea haien dituzten aurrezagutzekin gaia erlazionatzea, beraien zituzten ideiei garrantzia emateko. Horren ondorioz, jarriko dizkiegun bigarren bideoetan gure ingurunean ematen den pobreziaren egoera erakutsiko genieke. Horrela, dakiten edo ezagutzen ez duten beste errealitate bat ezagutuko lukete nahiz eta haien aurrezagutzak egiak izan.

Bideoak ikusi eta gero, talde txikitan jarriko genituzke hausnarketa bat egiteko edo haien artean zer ikusi duten komentatzeko.  Denbora bat utziz gero, talde handian talde txikitan komentatutakoa aurkeztuko lukete. Horrela bukatutzat emanda gaiaren aurkezpena.

Bigarren jarduera:  pobreziaren gaiari aurkezpena eman zion irakasle berria ikastola publiko batetik etorri zenez, jarduera honetan bere aurreko ikasleekin batzea proposatu zuen. Jarduera honek goiz oso bat iraungo luke eta zelai zabal batera joango ginateke. Hasieran, konfiantzazko jolasak egingo genituzke, ikasleak haien artean ezagutzeko eta aurkezteko; adibidez, pistolero, muxu plakaketa, izarra, etab. Behin elkarren artean ezagututa eta konfiantza bereganatuta, talde txikitan batuko genituzke (publikoko eta pribatuko ikasleak nahastuta) galderen jolas baten bitartez haien esperientziak partekatzeko. Horrela, ikastetxe pribatuko ikasleak konturatuko lirateke haien adin bereko umeen artean desberdintasun asko eman ahal direla, eta beraiengan emozio batzuk piztea edo haiek hunkitzea  izango litzateke gure helburua. Hau da, honekin lortu nahi duguna izango litzateke umeen artean konfiantza hartzea geroago planteatutako jarduerak modu erosoagoan egin ditzaten.

Hirugarren jarduera: Jarduera honek ordu bat iraungo luke eta ikastetxe pribatuaren patioan burutuko litzateke. Honetan, ikasle bakoitzak aiton amonak edo egoera latzak jasan dituen pertsona bat  gonbidatuko lukete. Bertan, hauek umeei haien esperientziak partekatuko zuketen eta umeak galderak izatekotan hauei erantzuteko aukera izango lukete. Honekin lortu nahi duguna, haien bizitzan zehar suertatu daitezkeen egoera izan litzatekeela da, ezin dutela gauza ezinezko bat bezala hartu eta baita ere, pertsona zorionezkoak direla ikustaraztea bizi diren garaiak eboluzio handia jasan duelako gai honi erreparatuz.

2. Garapenaren Fasea

Laugarren jarduera: Jarduera honek arratsalde bat iraungo luke eta zelai zabal batean burutuko litzateke. Honen helburua haurrek pobrezia zer den ikustea izango litzateke, lehenengo pertsonara egoera eramanez. Horrela joku honen bitartez enpatia eta ekonomia lantzea lortuko genuke hainbat balore eta diziplinen artean.

Joko honetan, ikasleak lau taldetan banatuko genituzke. Talde bakoitzari rol desberdinak banatuko genizkieke hierarkia bat jarraituz (klase altua, klase ertain-altua, klase ertain-baxua, klase baxua). Hauen arteko desberdintasunak jolasean zehar abantailen eta desabantailen inguruan izango lirateke; adibidez, klase altukoak askari orduan denetariko eta  janari mordo izango lukete, klase baxukoak berriz bokata erdi. Bestetik, jarduerak egiterakoan klase altuak abantaila gehiago izango luke besteekin konparatuz; hala nola, gynkana joko batean hauek material gehiago (mapa, iparrorratza, pistak, etab.) eta denbora gehiago izango lukete. Halaber, mailak jaisten doazen heinean material hauek murriztuko lirateke, azkenengoei abantailarik gabe utziz.  Horrela, jokuan zehar izandako abantaila eta desabantailen arabera sentitu dituzten sentsazioak gizartean jasaten diren egoerekin harremantzea izango litzateke bilatuko genukeena, kontzientzia sortuz. Horregatik, amaieran guztien artean hausnarketa bat burutuko genuke haien sentsazioak elkarrekin partekatuz eta jasandako egoera errealitatera hurbilduz, gizartean egunero ematen diren egoerak direlako eta ume hauen errealitatetik oso urrun geratzen direlako.  

Esan beharra dago, jarduera hau moldatu egin dugula konplexutasun maila handiago duen beste batetik non taldeak herrialde desberdinetan banatuta zeuden, hierarkia askoz ere desberdinduago zegoen eta boterearekin gehiago jolasten zen; adin handiagoko umeentzat prestatuta dagoen jolasa.

Bostgarren jarduera: Jarduera hau goiz oso bat iraungo luke eta Berakah elkartean burutuko litzateke. Berakah, Gasteizko baliabide gutxiko haurrentzat zuzenduta dagoen elkarte bat da, non goizero hainbat pertsona boluntarioen bitartez haurrek gosaltzeko eta hainbat jarduera egiteko aukera daukaten. Gure ikasleek goiz batean joango lirateke eta han elkarte horretan lan egiten duten boluntarioei lagunduko lieke gosaltzeko behar duten janaria eta materialak banatzen.

Jarduera hau momentu honetan egitea egokia iruditzen zaigu egindako aurreko jarduerek jada kontzientzia sortu dutelako beraiengan eta hezkuntzaren momentu honetan kapazak izango direlako ekintza hau burutzeko. Ekintza honekin bilatu nahi duguna alde batetik aurretik landutako praktikan jartzea eta bestetik, ikasleek asebete sentitzea haien buruekin.

3. Aplikazio eta Komunikazioaren Fasea

Seigarren saio honetan bostgarrenari jarraipena emango diogu baina honetan beste ariketa bat aurrera eramango dugu. Honetarako beste arratsalde bat behar izango dugu non ikasle taldea Berakah-ra hurbilduko da berriro.

Kasu honetan, beste ekintza mota bat planteatuko genizkioke. Esan bezala, Berakah-n baliabide gutxi dituzten Gasteizko haurrak joaten dira, horregatik gure proposamena da gure ikasleek haur horiei etxerako lanekin laguntzea.

Arratsalde guztietan, Berakah-n, haurrek adinez banatzen dira etxerako lanak egiteko, etxean zailtasunak izaten dituztelako. Gure ikasleak eta bertan lan egiten duten boluntarioak haiei laguntzea izango zen gure seigarren saioa. Uste dugulako aurretik lan hau burutzeko lanketa landuta dagoelako eta momentu aproposa dela haurrek burutzeko. Gure helburua kasu honetan, ikasleek esperientzien bitartez errekurtso gutxi dituzten umeekin lan egitea da, konturatzeko eskolaz kanpoko bizitza ez dela beti hain zoragarria beraiek uste duten moduan.

Aplikazio eta komunikazio fase honi amaiera emateko, ikasleei gai honen lanketan zehar egindako jarduera eta izandako bizipen guztien hausnarketa dinamiko eta didaktikoa egitea eskatuko zaie. Honetarako, ordu erdiko klase bat erabiliko dugu non ikasleak talde txikietan antolatuko dira eta irakaslearen laguntzarekin batera burutuko dituzte. Pobreziaren egoera erreala eta honekin lotutako sentimenduak behin ikusita, irakasleak umeei proposatuko die egoera hau gainditzeko eta honi irtenbidea emateko hainbat ekintza asmatu daitezkela, honela ikasleen hausnarketa sakona bilatuz, egunero bizi duten errealitate eta egoeraren inguruan. Honekin bilatzen dugun helburua ez da umeek ONG berri bat sortzea edota hirugarren munduko pobreziarekin amaitzeko metodoak bilatzea baizik eta beren aldetik egin dezaketen gauza txiki horietaz konturatzea (janari bilketa eskolan adibidez) eta hauek gelakide guztiei ezagutzera ematea.

Amaitzeko, talde txikiek pentsatutako proposamenak elkarrekin partekatuko dituzte eta guztiok batera hauetaz hitz egingo dugu. Ume gehienen onarpena duen proposamena edo ariketa, eskolan aurrera eramaten saiatuz.

 

4. Orokortzea eta Transferentzia

Zortzigarren jarduera: Jarduera honek arratsalde bat iraungo luke eta klasean bertan burutuko litzateke. Honen helburua, ikasleek aurreko saioetan zehar ikasitakoa praktikan jartzea izango litzateke.

Honetan, bost talde sortuko genituzke 5 ume talde bakoitzean kokatuz, eta talde bakoitzak poster bat egingo luke ikasitakoari erreferentzia eginez. Bakoitzak bere bizipenak eta sentsazioak adieraziko lituzke talde txikian eta behin denona jasoz, posterrean plasmatuko lukete. Ume bakoitzaren bizipenak eta ikaskuntza desberdinak izango liratekeenez, poster guztiak desberdinak aterako lirateke. Hau bukatzerakoan, ikastolako korridore batean jarriko lukete, ikastolako gainerako ikasleei bizitako egoera erakutsiz eta pobrezia eta bazterkeriaren kontrako jarrera bultzatzeko asmoz, edo behintzat laguntzeko aukera asko daudela adierazi modu errez eta dibertigarri batean egin daitezkeenak.

8. EBALUAZIOA

1. Ebaluazio mota

Aurrera eramango dugun ebaluazioa kriteriala izango da errubrika baten bitartekoa; hau da, irizpideak markatuko ditu gure ebaluazioak. Kontuan izan behar dugu, ebaluazio sumatiboa egitera behartuta gaudela, eta hezkuntza sistemak kalifikatzera behartzen gaituela, alegia, zenbakizko nota bat jartzera prozesuaren bukaeran.  Ikasleak bikainera iritsi nahi izatekotan guk planteatutako irizpide guztiak modu egoki batean bete behar izango dituzte.

Horretaz gain, kualitatiboa izango da, hau da, irakasleak ikasleari bere eginkizunaren ebaluazioa edo iritzia ematerako orduan, arrazoibideen bitartez egingo du, eta bere lana egokia edo txarra izatearen arrazoiak azalduko dizkio. Beraz, irakasleak ez dio inolako “notarik” edota “zenbakirik” jarriko, bere ebaluazioa ume bakoitzaren kapazitateei egokituta egongo da.

Esate baterako, irakasleak ikusten badu ume batek beste batengan duen jarrera desegokia edo errespetu faltakoa izan dela, ume horrekin hitz egingo du, eta jarrera desegokia izan duela azaltzeaz gain, desegokia izatearen arrazoietan sakonduko du.

Gainera, ebaluazio formatiboa edo hezigarria izango da guk erabiliko duguna; hau da, sumatiboaren kontrakoa dena. Ikasleei, akatsak zein momentutan egin dituzten adieraziko diegu eta baita gauzak ondo egin dituztenean. Prozesuan zehar feedback-a emango diegu momentu osoan horrela ikaskuntza esanguratsua emango delaren ustean, edo hala izatea gustatuko litzaigukeelako. Ikasleak horrela formatu, prozesuan hazi eta poliki-poliki hobetu egingo dute proposatzen dugun ebaluazio honen bidez.

Zertarako eta nola emango den gure ebaluazio proposamena behin zehaztuta, noiz emango den adieraztearen beharra daukagu. Hau hiru etapa desberdinetan banatuko da  Hasierakoa non transmititzen ari diren kontzeptuen eta umeek bereganatzen ari duten kontzeptuen diagnostiko bat egingo da guk nahi genuena hasiera batean betetzen ari den ala ez ziurtatzeko; bitartekoa non arestian aipatutako feedback-a emango genieke beren “akatsak” identifikatu eta zuzendu ahal izateko baina edukiak barneratzen dituzten frogatzeko ez genuke inolako ekintzarik egingo; izan ere, bukaerako (amaieran egin ohi dena) ebaluazioan horrelakoak egingo ditugu. Horrela, gure ebaluazioa kriteriala eta formatiboa izango denez, erabiliko dugun instrumentua lehen aipatutako errubrika izango da bukaerako ebaluazioa aurrera eraman ahal izateko eta haurrak kualitatiboki ebaluatu ahal izateko.

2. Ebaluaziorako baliabideak

Ebaluazioa aurrera eramateko erabiliko ditugun instrumentuak bi izango dira; hain zuzen ere, kontrol zerrenda eta errubrika.

Lehenengo hau, behaketarako instrumentua da eta jardueretan ikasleek nola jokatzen duten ikusteko erabiliko dugu. Bigarrengoan, errubrikan edo eskala deskriptiboan, guk zehaztuko ditugu irizpideak edo dimentsioak, ikasleen ekoizpenaren ezaugarri zehatzak jasotzeko. Hau ataza ebaluatzeko erabiliko dugu.

Kontrol zerrenda

Dimentsioak	Ondo	Txarto
Jarrera egokia eduki du
Azalpenen bitartean ez du hitz egin
Txandak errespetatu ditu
Etxean lan egin du

Errubrika

Dimentsioak	90-100	70-89	50-69	30-49
1- Azalpenak entzun	Adi egon	Adi egon baina zenbaitetan deskonektatu	Kasu gutxi egin eta bere gauzetan ibili	Kasurik ez egin
2- Parte hartu	Momentu oro parte hartu	Parte hartze handia eduki	Batzuetan parte hartu	Parte hartze eza
3- Klasetik kanpoko ekintzetan izandako inplikazioa	Dinamiko egon eta inplikazio ezin hobea.	Inplikazio ona eta parte-hartze egokia.	Parte-hartu intereseko ekintzetan bakarrik.	Paso egin ekintza guztietan.
4- Errespetua	Errespetua guztiekiko	Ia egoera guztietan errespetua eduki	Batzuetan errespetu falta	Errespeturik gabe jokatu

3. Ebaluazio irizpideak eta adierazleak

Ebaluazio irizpideak, ikasleek helburuak zenbateraino barneratu dituzten baloratzeko erreferentziak dira. Ebaluazio- irizpideei esker, ikus daiteke ikasleek zenbateraino garatu dituzten oinarrizko gaitasunak irakasgai bakoitzean. Hauek jokabide hautemangarrien bidez zehazten dira: jokabide hautemangarri horiek ebaluazio- adierazleek identifikatzen dituzte.

Beraz, gure unitate didaktikoan landutako jarduera eta ekintza guztien bitartez, umeek guk helburu bezala adostuta genituen arlo nagusiak barneratu dituztela esan ahal izateko hurrengo baieztapenetan oinarritu gara:

• Ikasleek komunikatzeko gaitasuna garatu egin dute. Izan ere, ziurtasunez eta zuzentasunez jokatzen dute ahozko aurkezpenetan.
• Enpatia, elkarrekiko errespetua landu eta barneratu egin dute.
• Ikasleek adierazpen gaitasunean hobetu dute. Adierazpen hobekuntza  honen bitartez, azken finean, bakoitzaren ideiak eta iritziak adierazteko erraztasuna nabaria izango da.
• Ikasleek ikuspuntu desberdinak entzuten eta errespetatzen ikasi dute.
• Haien bizi-egoeraz aparte, kanpoan garrantzirik ematen ez zaien egoerak daudela barneratu dute.
• Erakundeekin (GKEren adibidea) lan egiten ikasi dute.
• Arazo sozialei aurre egiteko guztien parte-hartzea eta betekizuna beharrezkoa dela barneratu dute.
• Umeen artean harreman bat sortu da eta bizipenen eta esperientzien elkartrukaketa eman da.
• Talde lana eta eztabaidatzeko egoerak sortu dira.
• Ondare naturala, kulturala, linguistikoa, artistikoa, historikoa eta soziala, norberarena zein bestearena, aintzat hartu eta errespetatu dute.

9. ERREFERENTZIAK

• 236/2015 DEKRETUA, abenduaren 22koa, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzen duena, 29. Eta 30. Artikuluak eta bosgarren Xedapen Gehigarria.