José Moya, Konpetentziak.

José Moya, Konpetentziak: 

Jarraian José Moyak konpetentzien inguruan emandako informazioaren ideia nagusiak azaldu eta garatuko ditugu. 

Alderatu José Moyak konpetentzien inguruan ematen duen definizioa, DeSeCo txostenak (2005), Europako Erkidegoen Batzordeak (2006) eta Heziberrik planteatzen dutenarekin. 

DeSeCo (2005) txostenak konpetentzien inguruan ematen duen definizoa ondorengo hau da: "Konpetentzia ezagutzen eta trebetasunen multzo bat baino gehiago da. Eskakizun konplexuei erantzuteko abilezia darabil, baliabide psikosozialak hartzen eta baliatzen ditu, trebetasun eta jarrerekin batera, testuinguru jakinetan."
Europako Erkidegoen Batzordeak (2006), ondorengo hau esaten du: "Pertsona guztiek behar dituztenak, garapen eta errealizazio pertsonalerako, hiritar aktiboa izateko, eta gizarteratzeko eta lana lortzeko. Gazteek konpetentzia giltzarrian behar bezain beste garatuta izan behar dituzte, helduarorako prestatuta egon daitezen, eta hauek etengabe garatu, mantendu eta eguneratu beharko dituzte, ikaskuntza esperrua etengabea izan dadin."
Heziberrik ondorengo hau aipatzen du: "Hitzezko eta hitzik gabeko komunikazioa, eta komunikazio digitala modu osagarrian erabiltzea da, komunikazio egokiak eta eraginkorrak egiteko egoera pertsonal, sozial eta akademikotan."
Bestalde, José Moyak "konpetentziei" ondorengo definizio hau ematen die "Es la forma en que una persona moviliza todos sus recursos para resolver una tarea en un contexto determinado." Ondorioz, asko jakiteak ez du esan nahi konpetenteagoa denik. Konpetentea izango da bere baliabide guztiak eginkizun jakin batean ondo erabiltzen dituenean. 

José Moyaren iritziz zeintzuk dira gure hezkuntza sistemak aintzat hartzen dituen ikaskuntza motak? Zein hezkuntza legediaren ondorioz eman zitzaion garrantzia ikaskuntza mota bakoitzari?

José Moyak esaten duenaren arabera, gure hezkuntza sistemak 8 ikaskuntza mota hartzen ditu barnean, eta hauek, ezinbestekoak dira pertsona baten ikaskuntza prozesuan. Josek dio herrialde hauetan oinarrizkoa edo funtsezkoa hiru kondizioetan oinarrituta egongo dela. Lehenengoa, hezkuntza guztien eskura egon beharreko zerbait izan behar du, eta horrela ez bada, ez da oinarrizko zerbait. Honen arabera, hezkuntza sistemaren funtzioa ezin da selektiboa izan. Hau da, honek ezin ditu hoberenak aukeratu, guztie laguntzea izan behar du bere betebeharra. Honek adibide bat jartzen du "Niri ezin didazu 8-9 urteetan zehar zeozer ikasten egotera behartu, eta urte horiek pasata horretarako ez dudala balio esan." Beraz, lehen aipatu bezela, hezkuntza guztien eskura edo ahalmenetara egokitua egon behar du. Bigarren kondizioari dagokionez; funtsezkoa edo oinarrizkoa deritzogun hori bizitzarako arlo desberdinetarako balio behar digu. Eta azkenik, hirugarren kondizioa; funtsezkoa den oro bizitzan zehar ikasten jarraitzen lagundu behar dit. 

1997an "Conducta" ikaskuntza motari garratzia eman zitzaion Ley General de Educación legearekin, 1990 an., LOGSE legearekin, "comportamiento" eta "capacidades" ikaskuntzei garrantzia eman zitzaien eta azkenik, konpetentziei (ikaskuntza mota bezala sartzea ezinbestekoa dena) 2007an, LOMCE legediarekin, garrantzia ematen zaio.

Moyak adierazten du oinarrizko hezkuntzak ez duela izaera selektiborik. LOMCEren DBH etaparen antolaketa ikusita zer iradokitzen dizu. Ikusi beheko irudia. 

Aurretik azaldu bezela, Josek 8 ikaskuntza mota bereizten edo azpimarratzen ditu, Europako herrialde guztiek adostatutakoak, eta aldi berean, pertsonak batek derrigorrezko ikasketak behin amaituta jakin beharrekoak. 
Ikaskuntza hauek hiru irizpide edo kondizioen arabera adostuak izan dira: Lehenengoak azpimarratzen du denon eskura egon behar duela. Honen inguruan Moyak esaten du hezkuntza ezin dela selektiboa izan, hau da, ezin dituela jakintsuenak edo hoberenak aukeratu gainerakoak baztertuz. Dena den, teoria hori ez da errealitatean ikusten. LOMCE legeak DBHko antolaketa burutzen duenean ikus daiteke justo kontrakoa egiten duela. Hau da; lege honek, DBH-ko azkenengo etapan ikasleak banatu egiten ditu, alde batetik ikasteko "balio" dutenak, eta bestetik "balio" ez dutenak. Balio dutenak batxillergoa egitera joango dira eta gainerakoak, ordea, erdi graduko zikloak edo FP-ak burutuko dituzte. 

Ebaluaziori dagokionez, zer da José Moyak aipatzen duena halabeharrez egon behar duela konpetentzien ebaluazioa eman ahal izateko. Zer da bere iritziz informazio iturri egokiena hau gauzatzeko? Zer da Heziberri dekretuak adierazten duena honekiko. 

Moyak esaten duenaren arabera, ebaluatzeko orduan bi balditza dira kontuan hartu beharrekoak; alde batetik, informazio iturria egotea eta bestetik, ebaluazio irizpide batzuk egotea, eta irizpide horiek area kurrikularraren barnean egongo dira, hau da, oinarrizko konpetentziekin erlazionatuta egongo dira. Informazio iturriei dagokienez, ahalik eta egokienak aukeratu behar ditugu (datu egokienak, soluzioak... eskaintzen dizkigutenak). 
Heziberri dekretuak ondorengo hau azpimarratzen du: Zehar konpetentziak eta diziplina barneko konpetentziak, hau da, oinarrizko konpetenzia guztiak, konpetentzien araberako hezkuntzaren ikuspegian ebaluatuak izan behar dira, guztiak baitira beharrezkoak hezkuntza xedeak erdiesteko. 

DEKRETUAK ERANTZUTEN DITUEN GALDERAK.

Dekretuan aurkitzen ditugun erantzunak...

Heziberri Euskal Herria Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen dekretu legedia da LOMCErekin batera funtzionatzen duena. Jarraian honetan agertzen diren eta klasean bilatu ditugun hainbat galdera agertuko dira. Heziberri 2020 dekretuak erantzuten dituen galderei dagokienez, ondorengo hauek azpimarratu ditzazkegu; 

Dokumentua:

http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/heziberri_2020/eu_2_proyec/adjuntos/OH_curriculum_osoa.pdf

JARRAITUTAKO PAUSUAK:

Lehendabizi dokumentua gainetik arakatu dugu eta gero, eskema moduko bat egin dugu ze nolako galderak erantzuten dituen dekretuak ondorioztatzeko. Dekretuak bost galderei erantzuna ematen diela atera dugu: Zer, Nola, Zertarako, Noiz eta Nor galderei, hain zuzen ere.  

Zer? 117. orrialdean aurki dezakegu galdera honen erantzuna.

- Edukietan agertzen da. Edukien barnean ezaugarriak agertzeaz gain, bitan banatzen da; alde batetik lehenengo zikloko edukiak eta bestetik, bigarren zikloko edukiak. 

Nola?  112. orrialdean aurki dezakegu galdera honen erantzuna. 

- Metodologien bitartez erantzuten du. 

Zertarako ikasi? 117-118. orrialdeetan aurki dezakegu galdera honen erantzuna.

Oinarrizko konpetentzietan (zehar konpetentziak).  Ze banaketa? 5 multzotan eginda dagoen banaketan, ondorengoetan hain zuzen;ikasten eta pentsatzen ikasten, ekimenarako eta espiritu ekintzailerako, norbera izaten ikastea,elkarbizitzarako konpetentzia eta hitzezko, hitzik gabeko komunikaziorako eta komunikazio digitalerako konpetentzia; non bakoitzak bere osagaiak dituzten eta beste aldetik, diziplina barneko konpetentziak. Azken hauek zazpi dira: Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia, Matematikako konpetentzia, Zientziako konpetentzia, Teknologiarako konpetentzia, konpetentzia sozial eta zibikoa, Arterako konpetentzia eta konpetentzia motorra, berriro ere hauek beren osagaiekin.

Baita ere, helburuek erantzuten dute galdera hau, zeintzuk diziplina barneko konpetentzia bakoitzean azaltzen eta zehazten dira era desberdinetan eta informazio desberdina emanez (Irakasgaika banatuta).

Noiz?

- Ziklo maila eta etapa desberdinetan bereiztuta egongo da.

Nor?

- Familiataz, irakasleetaz, ikasleetaz, gizarteaz… hitz egiten du. (Testuingurua)

EBALUATU:

Ebaluazioaren inguruan ere hainbat galderei erantzuna ematen diela atera dugu, hain zuzen ere: Noiz, Nola, Zeren bitartez eta Zer galderei.

Noiz?  114 orrialdean aurki ditzakegu galdera honen erantzuna. 

Hiru atal edo etapa bereiz daitezke; 

-Hasierakoa edo diagnostikoa, dekretuan agertzen den moduan. (Adibide bat: OCDak Aurrera eramaten dituena PISA, beste bat errebalidak)

-Bitarteakoa edo formatiboa ere deitua.  Nola eramango zenukete aurrera hau?  Feedback-a emateko, edukiak barneratzen dituzten frogatzeko ekintzak  zuzenbidea emateko, bideratzeko)

- Eta azkenik, amaierakoa. (Honetarako instrumentuak? Azterteka adibidez). Amaieran egiten da.  

Nola: 115-116 orrialdeetan aurki ditzakegu galdera honen erantzuna.

Kasu honetan bi atal bereiz ditzakegu:

- Ebaliazio autentikoa: Ebaluazioaren ikuspegi honek bizitzako egoera zailak edo konplexuak simulatzen dituen zereginak planteatzen ditu.

- Testuinguruan erroturiko ikaskuntza: Ebaluatzeko metodo honek ikasleei ikasitakoak lortzeko eta bizitza errealean aplikatzeko aukerak eman nahi dizkie.

Bi ebaluazio mota bereizten ditu: Kuantitatiboa eta kualitatiboa.

Zeren bitartez?

-Lorpen adierazleak eta ebaluazio adierazleak bereizten dira.  Bata bestea baino zehatzagoa da (7 diziplina mota desberdin daude). Lorpen adierazleak, zehatzagoak dira. Lorpen adierazleak adierazle batzuk dira eta ebaluazio irizpide horiek bete diren ala ez zehazten dute.

Zer?

- Konpetentzietan agertzen da. Bi mota bereizten dira, alde batetik, oinarrizko konpetentziak edo zeharkako konpetentziak eta konpetentzia diziplinarrak bestetik. Diziplinarrak ikusi behar ditugu zeharkakoa eman den ala ez ikusteko. 

ESKOLAKO BIZIPENAK

Txikitan izandako bizipen eta oroitzapenak.

Jarraian, txikitan bizitako zenbait momentu eta oroitzapen zuekin partekatuko ditut. Lehenik eta behin, nire burua pixka bat aurkeztuko dut. Miren Gorrotxategi naiz eta 1998ko Urtarrilak 20an jaio nintzen Bizkaian.  

Argazki honetan 4-5 urte inguruan nituen eta ikus daiteken bezala zuhaitz baten barruan sartuta nago. Esan beharra dago, argazki hau oso oroitzapen onak ekartzen dizkidala. Zuhaitz hau ez baita edozein zuhaitz, txikitan eskolarekin beti egiten baikenituen irterak basoetara, parkeetara, mendi txikietara... eta zuhaitz hau askotan joaten ginen parke batean zegoen. Ikus dezakezuen bezala, zuhaitzak zulo txiki bat zuen barruan sartzeko eta horrek kriston ilusioa egiten zidan. 

Bigarren argazki honetan, 5-6 urte izango nitun. Kriston oroitzapen onak ekartzen dizkit argazki honek. Nire eskolako patioan zeuden kolumpiotan pasatzen nuen egun osoa, gotik behera, behetik gora. Arrazti guztiak eskolako patioan igarotzen nituen, ez baitzuten ixten, bertan hainbat eskolaz kanpoko ekintzak antolatzen baitzituzten. 

Ondorengo argazki honek eskolarekin egindako txango bati dagokio, eta ikus dezakezuenez klasekideekin agertzen naiz. Oroitzapen postiboak ekartzen dizkit, esate baterako, honelako irtereetan teorian landutako edukiak praktikara eramaten baikenituen. Adibidez, natur-zientzietan lantzen genituen hosto edo zuhaitz motak mendietan aztertuz eta ikertuz lantzen genituen.

   

Ondorengo argazki honetan, ikusi dezakezuenez mozorrotuta agertzen gara, eskimalez, hain zuzen ere. Ondo gogoratzen naiz inauterietatik gertu zeuden klaseak mozorroak egiteko erabiltzen genituela. Gainera, bakoitzak ez zuen bere mozorroa egiten, denok denona egiten genuen, taldeka, alegia. Hau da; 5 lepoko behar baziren 5 lepokoak egiten genituen eta ostean hurrengokoa egiten genuen. Modu honetan talde lana bultzatzen genuen eta denok erritmo berdina eramaten genuen. 

Ondorengo argazki honetan, ikus dezakezuenez siesta botatzen hari gara. Eskolan beti betidanik bazkaldu ostean siestara eramaten ginduten. Baina esan beharra dago argazki honek aurrekoak ez bezala esperientzia eta oroitzapen txarrak ekartzen dizkidala. Ondo gogoratzen dut, ez zitzaidala batere gustatzen siesta botatzea, lo hartzea izugarri kostatzen zitzaidalako eta nire klasekideei, ordea, ez.  

Aurrean ikusten duzuen argazki hau, eskolarekin egindako barnetegi bateri dagokio, Lupurriketari, hain zuzen ere. Oroitzapen nahiko positiboak ditut hainbat ekintza desberdin burutu baikenituen; jolas desberdinak, animaliak zaindu, eskulanak... 

Argazki honetan, ikus dezakezuenez, elurrean agertzen naiz. Bertan dagoena nire aita da. Ikastolarekin hainbat irteera egiten genituen eta haietako askotara gurasoak, irakasleak eta ikasleok joaten ginen. Argazki hau lehenengo irtereetako bati dagokio, Upora joan ginenean, Arrigorriagatik gertu dagoen mendi batera. Dena den, esan beharra dut, txikitan elurra gorroto nuela eta gaur egun ordea, oso gustoko dodala. 

Lehen aipatu dudanez, hainbat barnetegira joan ginen, haien artean; Lizarra. Bertan hainbat ekintza burutu genituen, argazkian ikus dezakezuenez, sukaldaritza. Ogia egin nuen lehenengo aldia izan zen, eta taldeka antolatu ginen lanean aritzeko.

Bukatzeko, txikitatik ezagutzen dudan lagun batekin agertzen naizen argazkia jartzea pentsatu dut. Lagun hau, 8-10 urterekin kanpora bizitzera joan behar izan zuen, horregatik argazki honek nahiko oroitzapen postiboak ekartzen dizkit. 

Bukatzeko, hauek izan dira Lehen Hezkuntzako etapatik atera ditzazkedan oroitzapen eta esperientzia nabarmenenak. Zuen gustokoa izan dela espero dut, eskerrik asko. 

Lehenengo sarrera

cfghjkghjk